ارزیابی اقتصادی طرح های آبیاری قطره ای و تاثیر آن بر کارایی فنی انگورکاران بخش مرکزی شهرستان دنا

با قرار گرفتن ایران در کمربند بیابانی، آب همواره یکی از عوامل بنیادی توسعه ی اقتصادی و اجتماعی جامعه ی روستایی کشورمان بوده است. از سویی دیگر کشورمان به دلیل رشد جمعیت، توسعه ی بهداشت و گسترش بخش های کشاورزی، صنعت و مواردی از این دست، پیوسته با افزایش تقاضای آب مواجه بوده است و این امر موجب زیاد شدن شکاف میان عرضه و تقاضای این ماده ارزشمند در آینده خواهد شد. در سال های اخیر توجه به اقتصاد آب به ویژه اقتصاد آب در بخش کشاورزی که بیشترین مصرف آب در این بخش می باشد، اهمیت بسزایی پیدا کرده است. در این راستا سیاست های نوین مبتنی بر بهبود مدیریت مصرف آب بجای توسعه منابع آب است. با توجه به اهمیت و ضرورت برنامه ریزی تقاضا و مدیریت در سرمایه گذاری در بخش آب کشاورزی، این پژوهش درصدد است تا با ارزیابی اقتصادی طرح های آبیاری قطره ای انگورکاران بخش مرکزی شهرستان دنا، تأثیر بکارگیری این فناوری را بر کارایی فنی آنان را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. جامعه این پژوهش، انگورکاران بخش مرکزی شهرستان دنا شامل روستاهای کریک، بیاره، کوخدان و همچنین شهر سی سخت می باشد. نمونه گیری در این پژوهش به روش سهمیه ای بوده است. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه ای دربردارنده ی کلیه منافع و هزینه های کشاورزان در دوره 1380 الی 1388 و همچنین مراجعه به دستگاه های اداری مرتبط بوده است. به منظور ارزیابی اقتصادی، از تکنیک اقتصاد مهندسی ارزش حال خالص و کارایی فنی دو گروه از انگورکاران با تخمین تابع مرزی تصادفی با روش حداکثر راست نمایی استفاده شده است. در ارزیابی اقتصادی کلیه هزینه ها و منافع دو گروه از انگورکاران با نرخ بهره 20 درصد به ارزش سال پایانی پژوهش (1388) تبدیل شده و با یکدیگر مقایسه گردید. ارزش حال خالص انگورکاران دارای شبکه آبیاری قطره ای برای هر هکتار 154/0 میلیون ریال و گروه انگورکاران فاقد شبکه آبیاری قطره ای 8/134 میلیون ریال بوده است. نتایج پژوهش ضمن حکایت از سودده بودن هر دو گروه از نمونه انتخاب شده، نشانگر بالاتر بودن ارزش حال خالص انگورکاران دارای شبکه آبیاری قطره ای است. نتایج حاصل از تخمین تابع تولید انگورکاران دارای شبکه آبیاری قطره ای نشان از تأثیر نهاده های سم، کود و ادوات بر تولید دارد. همچنین نتیجه آزمون فرض ها جهت انتخاب مدل مناسب از نسبت حداکثر راست نمایی از تأثیر مثبت کلیه متغیرهای اجتماعی و اقتصادی (سن، سطح تحصیلات، حضور در کلاس های ترویجی، تعداد افراد تحت سرپرستی و شغل دوم) در کارایی فنی دارد. میانگین کارایی فنی این گروه از انگورکاران 71% برآورد گردیده است. همچنین برای گروه انگورکاران فاقد شبکه آبیاری قطره ای تخمین تابع تولید نشان از تأثیر کلیه نهاده ها (کود، سم، ادوات و نیروی کار) بر تولید دارد. نتیجه آزمون فرض ها جهت انتخاب مدل مناسب از نسبت حداکثر راست نمایی نشان از تأثیر منفی شغل دوم و تأثیر مثبت تعداد افراد تحت سرپرستی و حضور در کلاس های ترویجی و بی تأثیر بودن متغیرهای سن و سطح تحصیلات دارد. بنابراین پیشنهاد می گردد تداوم گسترش و توسعه شبکه های آبیاری قطره ای در دستور کار دستگاه های اداری ذی ربط قرار گیرد. همچنین با بکارگیری تدوین برنامه های آموزشی و ترویجی برای انگورکاران منطقه مورد مطالعه بتوان آنها را در استفاده حداکثری از نهاده ها یاری رساند